Nuôi quả bằng đất sạch và lòng trong

Ở Xuân Vân, người dân không chỉ trồng bưởi để kiếm sống. Họ gọi đó là “giữ nghề” – một cách để giữ lại mảnh đất quê hương, giữ lối sống thật thà, chăm chỉ và bền bỉ như ông cha để lại.

Họ không chọn con đường ngắn. Giữa thời đại mà người ta có thể khiến cây lớn nhanh, quả mọng đều nhờ một bình thuốc, thì ở đây, người nông dân vẫn kiên trì làm theo cách truyền thống – cách mà ông bà họ để lại: trồng hữu cơ, làm thật, sống chậm. Không phải vì họ không biết hiện đại là gì. Mà vì họ tin: cây có tâm thì quả mới có hậu.

Mỗi gốc bưởi ở đây đều được bón bằng phân chuồng ủ hoai, rơm rạ, trấu mục, cỏ xanh nghiền nhỏ. Người ta không dùng thuốc trừ sâu, mà dùng nước tỏi, gừng, ớt lên men. Không dùng hóa chất diệt cỏ, mà tay nhổ, liềm phát – ròng rã hết mùa này đến mùa khác. Khi vườn khô hạn, họ không tưới ồ ạt, mà dùng vòi phun từng giọt nhỏ mát lạnh tưới xuống chân cây – sợ sốc nhiệt, sợ rễ yếu.

“Muốn cây khỏe thì phải dưỡng đất trước đã,” Đại diện một hộ trồng bưởi lâu năm, vừa nói vừa xới lớp rơm phủ dưới gốc, giọng nhẹ như gió lướt qua vườn. “Đất mà khô, mà chai, thì cây rụng hết. Cũng như người thôi, tâm không sạch thì sống không bền.”

Người trồng bưởi Soi Hà không “nuôi quả”. Họ nuôi đất. Họ giữ nước. Họ chăm từng giọt sương trên lá, từng lần gió chuyển mùa, để cây tự sinh trưởng theo cách của đất trời – không ép, không thúc, không cưỡng cầu. Họ sống với cây như sống với người bạn thân: hiểu từng biểu hiện, lo từng thay đổi, và hạnh phúc khi thấy cây đâm lộc, nở hoa, kết trái.

Vườn bưởi hữu cơ Soi Hà xanh rì và trĩu quả/ https://suckhoeviet.org.vn/

Và rồi, sau những tháng ngày bền bỉ, quả bưởi chín. Không to tướng, không bóng bẩy, nhưng chắc tay, tròn đều, vỏ mỏng, múi dày. Tép bưởi hồng nhạt, mọng nước, ngọt thanh, ăn vào có hậu vị dịu nhẹ, mát lành như chính lòng người trồng. Người ta nói trái cây hữu cơ không ngon bằng bưởi lai – nhưng bưởi Soi Hà đã làm nên điều ngược lại: không chỉ ngon, mà còn đọng lại cảm xúc.

Người lớn tuổi yêu cái vị ngọt lành không gắt, trẻ nhỏ thích ăn vì bưởi không đắng, không chua. Còn người nội trợ, họ chọn bưởi Soi Hà như một món quà an lành cho gia đình, bởi biết rằng trong đó chứa đựng vitamin C, chất chống oxy hóa, flavonoid tự nhiên – những dưỡng chất tốt cho tim mạch, da dẻ và hệ miễn dịch. Ăn một múi bưởi Soi Hà, không chỉ là tận hưởng hương vị, mà là tiếp nhận sự tử tế mà người trồng gửi gắm.

Gốc rễ từ dân, tán lá từ chính sách

Ngày trước, đất Xuân Vân chỉ quen màu ngô, mía – quanh năm phụ thuộc vào mưa nắng, được mùa lại mất giá, đời sống người dân cứ chòng chành theo thời tiết. Nhưng từ khi cây bưởi đường bén rễ, cuộc sống bắt đầu đơm hoa. Quả bưởi ngọt dần lên theo từng mùa, giúp người dân dựng lại nhà cửa, nuôi con ăn học, và giữ người ở lại với đất.

Thành quả ấy không đến từ một phía. Gốc rễ là bàn tay người trồng – cần mẫn, kiên trì, giữ đất sạch, chăm cây lành. Nhưng để tán lá bưởi vươn xa, không thể thiếu chính quyền đồng hành: hướng dẫn VietGAP, xây mã vùng trồng, hỗ trợ chỉ dẫn địa lý, mở lối tiếp cận vốn, xúc tiến thị trường, kết nối tiêu thụ trong và ngoài nước.

Khi mưa lũ ập về năm 2024, hàng trăm héc-ta bưởi bị ngập úng, nguy cơ mất trắng cận kề. Chính quyền đã không đứng ngoài: phối hợp chuyên gia xuống tận vườn, hướng dẫn phục hồi từng gốc cây, từng luống đất – như giữ lại sự sống cho một vùng quê.

Đó không chỉ là những con số đầu tư hay khóa tập huấn, mà là sự chung tay thực sự – để người trồng không đơn độc trên con đường làm nông sạch, và để trái bưởi Soi Hà đủ vững vàng bước ra thế giới.

Lãnh đạo xã Xuân Vân tham quan, động viên nông dân trồng bưởi.

Từ quê nghèo đến đất khách – giấc mơ bay ra trời Âu

Ngày 25/10/2024, Xuân Vân rộn ràng như có hội. Gần 8.000 trái bưởi Soi Hà – kết tinh từ đất sạch, bàn tay lành và tháng năm bền bỉ – lần đầu tiên vượt biển lớn, đặt chân đến Vương quốc Anh. Giữa kệ hàng nơi xứ lạnh, nơi người ta quen với táo đỏ, lê vàng, nho tím, giờ có thêm một vị ngọt đến từ vùng đất ven sông Gâm.

Không dễ để một loại quả Việt Nam bước vào thị trường châu Âu – nơi từng centimet chất lượng đều bị soi chiếu. Trái bưởi Soi Hà được tuyển chọn kỹ lưỡng: múi tơi, không đắng, độ ngọt trên 11,5 độ Brix, vỏ đều màu, không vết côn trùng, đặc biệt không tồn dư thuốc bảo vệ thực vật. Trước thu hoạch hai tuần, từng mẫu quả đã được kiểm tra nghiêm ngặt và cấp chứng nhận an toàn theo tiêu chuẩn EU.

Sự kiện ấy không đơn thuần là một chuyến hàng xuất khẩu. Đó là cột mốc – một lời khẳng định thầm lặng nhưng tự hào: rằng nếu giữ được chất thật, tâm thật, thì trái ngọt quê nhà cũng có thể đặt chân đến những thị trường khó tính nhất thế giới.

Trái ngọt mang theo hương quê

Hôm nay, khi bạn chọn một trái bưởi Soi Hà trên bàn ăn, có thể bạn chỉ thấy một quả bưởi ngọt lành, dễ bóc, dễ ăn. Nhưng sâu trong đó, là cả một hành trình của đất đai, của con người, của niềm tin rằng: làm nông sản sạch không chỉ để sống, mà để tự hào.

Bưởi Soi Hà – ngọt trong lòng đất, sáng giữa trời quê, và đang đi xa bằng chính giá trị thật của mình.